Integracja sensoryczna SI - co to takiego?

Każda zdrowa żywa istota - a przede wszystkim człowiek - ma zdolność do odbierania, poprzez zmysły, bodźców zewnętrznych. Rozpoznanie tych informacji przez mózg pozwala na odpowiednią reakcję organizmu. Układ nerwowy odbiera nieustannie informacje z otoczenia. Są one bardzo różnorodne: wzrokowe, słuchowe, dotykowe, węchowe, ale także pochodzące z tzw. zmysłów ukrytych, związane z odbiorem siły grawitacji, jak zmysł przedsionkowy, z czuciem siebie czy odczuwaniem wykonywanych ruchów, jak zmysł kinestetyczno-proprioceptywny. Wyróżnia się pięć podstawowych zmysłów, u człowieka występuje ich więcej, a każdy z nich jest związany z pracą innych receptorów, które przekazują odebrane informacje do mózgu.

Jakie są rodzaje zmysłów i za co odpowiadają:

Zmysły somatyczne, czyli zdolność odczuwania przez skórę, związana z receptorami w skórze:

- dotyk - odbieranie bodźców czuciowych,

- nocycepcja - zdolność odczuwania bólu,

- zmysł temperatury – odczuwanie ciepła i zimna.

Zmysł smaku, czyli zdolność odczuwania smaku - odbierania i chemicznego rozpoznawania przez kubki smakowe składu pokarmu. To pierwszy zmysł chemiczny.

Zmysł węchu, czyli zdolność wykrywania zapachów - odbierania i rozpoznawania przez nos cząsteczek chemicznych. To drugi zmysł chemiczny.

Zmysł słuchu, czyli zdolność słyszenia – odbierania i rozpoznawania przez ucho fal dźwiękowych.

Zmysł równowagi, czyli zdolność odczuwania położenia własnego ciała w przestrzeni – odbierania bodźców przez błędnik.

Propriocepcja, czyli „czucie ciała”, inaczej zmysł kinestetyczny, czyli zdolność rozpoznania ułożenia części ciała względem siebie, a także napięcia mięśni, poprzez system receptorów rozsianych w mięśniach, stawach, więzadłach i głębszych warstwach skóry.

Zmysł wzroku, czyli zdolność widzenia – odbierania i rozpoznawania przez oko bodźców świetlnych.

Pojęcie integracji sensorycznej jest bardzo złożone i niezwykle istotne w myśleniu o rozwoju młodego organizmu i wpływie czynników zewnętrznych na kształtowanie zmysłów. To prawidłowa organizacja wrażeń sensorycznych, czyli bodźców zarówno z wewnątrz organizmu, jak i ze świata zewnętrznego, które płyną z receptorów do mózgu.

Kiedy do mózgu docierają informacje ze wszystkich zmysłów, zadaniem organu jest ich rozpoznanie, klasyfikowanie oraz analiza, a także odniesienie się do wcześniejszych doświadczeń. Wszystkie te aktywności dzieją się bardzo szybko, a ich wynikiem jest reakcja organizmu na daną sytuację – myślowa lub ruchowa, która jest odpowiednia w określonej chwili.

Zaburzenia w procesie integracji sensorycznej często wynika z zaburzeń wieku rozwojowego- a więc do 9 roku życia.

Konsekwencją niepełnego lub niewłaściwego rozwinięcia pewnych umiejętności i reakcji na bodźce zewnętrzne mogą być trudności w funkcjonowaniu dziecka w przyszłości, nawet w dorosłym życiu. Proces integracji sensorycznej zaczyna się już w życiu płodowym, najintensywniej rozwija się do około 9. roku życia, a doskonali się przez całe życie. Wykształcone w tym okresie nawyki i codzienne czynności pozwolą na prawidłowe funkcjonowanie w późniejszym życiu. Pierwszym, a więc najważniejszym zmysłem, który się wykształca, jest dotyk, potem słuch, wzrok, smak, i pozostałe. Możemy pomóc dziecku, którego relacje ze światem zewnętrznym są nieprawidłowe, poprzez odpowiednią stymulację manualną czy też przy pomocy odpowiednich zabawek dostosowanych do rodzaju dysfunkcji. O rodzajach dysfunkcji wynikających z zaburzeń w obrębie konkretnych zmysłów będzie można przeczytać w kolejnym artykule.

Osoby zainteresowane problemem proszę o kontakt osobisty.

Zespół Specjalistów ZS Krzywiń

mgr Wiesław Kwaśniewski