Andrzejki 2019 – kiedy obchodzimy?

Andrzejki to popularna nazwa wigilii św. Andrzeja, jednego z dwunastu apostołów. Wieczór ten przypada co roku w nocy z 29 na 30 listopada, tuż przed rozpoczęciem adwentu. W Kościele Katolickim adwent – po łacinie „przyjście" – obejmuje cztery niedziele przed Bożym Narodzeniem, okres radosnego, ale i spokojnego oczekiwania na narodzenie Jezusa.

Andrzejki to tradycyjnie ostatnia okazja, żeby zabawić się przed Bożym Narodzeniem. Dziś Kościół nie wymaga, ale zachęca, by również w okresie adwentu – jak w Wielkim Poście – nie uczestniczyć w hucznych zabawach.

Andrzejki to nie tylko czas, który kończy i zaczyna rok liturgiczny w kościele katolickim, ale także wieczór wróżb. Zwyczaj wróżenia w noc św. Andrzeja znany jest w Polsce przynajmniej od XVI wieku - z tego okresu pochodzi pierwsza literacka wzmianka o andrzejkach (pióra Marcina Bielskiego). Niegdyś wróżby andrzejkowe były zarezerwowane wyłącznie dla niezamężnych dziewcząt i miały charakter matrymonialny. Dziś w andrzejki mogą wróżyć wszyscy, a wynik wróżb traktowany jest z przymrużeniem oka.

Przypomnijmy, że święty Andrzej jest patronem wielu ludzi i państw. Patronuje on m.in. Szkocji, Hiszpanii, Grecji i Rosji, ale także małżeństwom, podróżującym, rybakom i rzeźnikom. Do św. Andrzeja zwracają się także zakochani. Wierzy się, że św. Andrzej wspomaga w sprawach matrymonialnych i wypraszaniu potomstwa.

Andrzejkowe wróżby i inne zwyczaje

Podczas andrzejek dominują przede wszystkim wróżby matrymonialne przeznaczone dla kobiet. W dawnych wiekach młode panny szukały okazji, by poznać swoją przyszłość.

Do najpopularniejszych zwyczajów andrzejkowych należą wróżby z wosku. Roztopiony wosk lano przez dziurkę w dużym kluczu do miski z zimną wodą i odczytywano, jaki znak powstał z zastygniętej masy. Na przykład kształt anioła oznaczał dobrą nowinę, zamek – księcia z bajki, gwiazda – szczęście i pieniądze.

Inna zabawa na andrzejki wymagała od każdej uczestniczki zdjęcia lewego buta. Buty ułożone jeden za drugim w kierunku wyjścia z izby wskazywały, która dziewczyna najszybciej wyjdzie za mąż. Była to właścicielka pantofelka, który jako pierwszy przekroczył próg sali. Podobny zwyczaj polegał na rzuceniu butem przez lewe ramię. Jeśli po rzucie nosek buta był skierowany ku drzwiom, można było oczekiwać rychłego wesela.

Kolejny popularny rytuał andrzejkowy to losowanie przedmiotu leżącego pod filiżanką. Pod czterema naczyniami chowano obrączkę, monetę i różaniec – czwarta filiżanka zostawała pusta. Ten, kto wyciągnął filiżankę z obrączką, mógł liczyć na szybkie małżeństwo.

Wróżenie ze skórki jabłka – panna obiera jabłko tak, by skórka była jak najdłuższa; następnie rzuca ją za plecy przez lewe ramię. Litera, w jaką ułoży się skórka, będzie pierwszą literą imienia jej narzeczonego.

Na początku należy wymyślić życzenie, co może wcale nie być takie łatwe. Potem każdy z uczestników wybiera monetę o dowolnym nominale i z wyznaczonego miejsca próbuje trafić do naczynia z wodą. Temu, komu się uda, ziści się marzenie.

Na własnym włosie odmierz palcami kolejne litery alfabetu. Jeśli włos jest długi, trzeba powtórzyć liczenie aż do skutku. Litera, która wypadnie na końcu włosa, to inicjał imienia lub nazwiska przyszłego partnera.

Chcąc odkryć stan cywilny przyszłego męża, panny liczyły kołki w płocie, szczeble w drabinie, drewienka na opał przyniesione do kuchni lub inne przedmioty, powtarzając: kawaler, wdowiec, kawaler, wdowiec... przy ostatnim dowiadywały się, jakiego stanu będzie ich przyszły mąż. Wygląd ostatniego kołka miał też wywróżyć, czy ukochany będzie gruby, chudy, krzywy czy stary.

Pomyśl sobie życzenie i zapal dwie zapałki. Trzymaj je płonącymi łebkami do góry. Jeżeli zapałki będą palić się „ku sobie", życzenie się spełni w ciągu roku, a jeśli nie - będziesz musiała dłużej poczekać na jego realizację.

Oderwane od kądzieli i skręcone niewielkie kłębuszki symbolizujące dziewczynę i miłego jej sercu chłopca układano w kilkucentymetrowej odległości od siebie i równocześnie podpalano. Jeśli uleciały w górę i łącząc się płonęły razem, był to znak dozgonnej miłości. Jeśli jednak ulecą lub opadną w strony przeciwne i płomienie nie spotkają się, to znak, że nic z tego nie będzie. Dziś kądziel zastępuje się wełną.

Andrzejki 2019. Przysłowia i powiedzenia związane ze św. Andrzejem

Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.

Kiedy na Andrzeja poleje, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy.

Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.

Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.

Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.

Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.

Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.

Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.

https://pl.wikipedia.org/wiki/andrzejki

opracowanie

Dorota Łukaszczyk